ზღაპარი ზარმაცი კაცი

[Lampard]

იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო ერთი ზარმაცი კაცი. ქვით ქვაზე არაფერი გააჩნდა და არც თავს იწუხებდა. მეზობლები სამადლოდ ხან რას უგზავნიდნენ და ხან – რას: საჭმლის ნარჩენს, ხმელ პურს, ნახმარ ძონძებს. ზარმაცი შეჭამდა კეთილი ხალხის ნაწყალობევს და ისევ მხართეძოზე წამოწვებოდა.

მეზობლებმა რაკი ნახეს, რომ თვითონ თავს არაფერზე იწუხებდა, ეს მცირე მოწყალებაც შეუწყვიტეს და დარჩა ზარმაცი მშიერ-მწყურვალი. რა ქნას, გარედან არაფერის იმედი აქვს და არც რაიმე შინ მოეპოვება — არც ფქვილი, არც მარცვალი, არც პური და არც სატანი. მოშივდა ზარმაცს და თქვა, თუა არ გავისარჯე, ცუდად არის ჩემი საქმეო. გამოვიდა კარში და შეხვდა თაგვი. უთხრა ზარმაცმა:

• ჩემო თაგუნა, ხვალ წვეულება მაქვს, დილით ადრე მობრძანდი და კაი პატივს გცემ, ოღონდ ხელს ერთი ჯამი ხორბალიც გამოაყოლეო.
• კარგი, გეწვევი და ხორბალსაც მოგიტანო, – შეჰპირდა თაგვი.

წავიდა ზარმაცი კაცი და ახლა კატა შეხვდა. ზარმაცმა კაცმა ისიც დაპატიჟა.

• ჩემო ციცუნი, ხვალ წვეულება მაქვს, საუზმის დროს მოდი და კაი პატივს გცემ. ოღონდ, რომ წამოხვალ , ერთ თავი ყველი გამომიყოლეო.
• ადვილი სამსახურიაო, – უთხრა კატამ და გემრიელი საჭმლის გახსენებაზე ულვაში მადიანად მოილოკა.

წავიდა კაცი და ახლა მელია შემოხვდა, უთხრა ზარმაცმა:

• ჩემო მელაკუდავ, ხვალ წვეულებას ვიხდი, კარგად რომ მოდღევდება, იმ დროს მოდი და კაი პატივს დაგახვედრებ, ოღონდ ერთი მსუქანი დედალი გამომიყოლეო.
• კარგიო, – უთხრა მელიამ,- ერთ დედალს მეც შემოგაწევო.

წავიდა კაცი და ახლა მგელი შეხვდა.

• მგელო კუდბაწარო, უთხრა კაცმა, – ხვალ დიდი წვეულება მაქვს და დამეწვიე, სადილობისას მოდი და კაი პატივს გცემ, ოღონდ ფეშქაშად ერთი ცხვარი გამომიყოლეო.
• კარგიო, – უთხრა მგელმა, ერთი ცხვარი დიდი არაფერიაო.

წავიდა ზარმაცი კაცი და შეხვდა დათვი. უთხრა ზარმაცმა:

• ჩემო ბებერო ბიძია, ხვალ დიდი წვეულება მაქვს და სამხრობისას მეწვიე, კაი პატივს გცემ, ოღონდ ხელცარიელი არ მოხვიდე, ერთი ძროხა მაინც გამომიყოლეო.
• კარგიო, – დათვმაც უთხრა, – ერთ ძროხაზე პირს როგორ შევირცხვენო.

დაბრუნდა ზარმაცი შინ გახარებული. გათენდა მეორე დღე წამოდგა კაცი, მიალაგა სახლი და დაიწყო სტუმრების ლოდინი. ის იყო იჟიჟრიბანდა, რომ თაგვიც მოცუნცულდა და ერთი ჯამი ხორბალი მოიტანა. ზარმაცმა ჯამი ჩამოართვა და კარადაში შეინახა. თაგვი კი ბუხრის პირას დასვა, ნამგზავრი ხარ, შეგცივდებოდაო. თვითონ კარში გამოვიდა და კატას დაელოდა. მზის ამოსვლისას კატაც მოვიდა და შეპირებული ერთი პირი გუდის ყველიც მოუტანა. ზარმაცმა ყველი ჩამოართვა და უთხრა:

• შედი შინ, შენთვის ბუხრის პირას კაი საუზმე მაქვს მომზადებული. შეექეცი და მეც მალე შემოვალო.

შევიდა ციცა შინ. დაინახა ბუხრის პირას წამოსკუპებული თაგვი, ეცა მაშინვე და გემრიელად ჩაახრამუნა.

გავიდა ცოტა ხანი, და მელიაც გამოჩნდა, პირში მსუქანი დედალი ეჭირა და კუდის ქნევით მოცუნცულებდა. ზარმაცი კაცი სიცილით შეეგება, დედალი ჩამოართვა, საქათმეში შესვა და მელას უთხრა:

• დიდი მადლობელი ვარ, რომ ასეთი ჯიშიანი დედალი მომიყვანე. მაგრამ ვალში არც მე დაგრჩენილვარ, მეც კარგი ლუკმა დაგახვედრე, შედი შინ და ბუხრის პირას ნახავო.

შევიდა მელა შინ, ნახა ბუხრის პირას ტკბილად ჩაძინებული კატა, ეცა და ერთ წუთში შეახრამუნა. გამაძღარი კი კატის ადგილზე წამოწვა.

ის იყო ამოსცდა მზე მთას და მგელიც მოვიდა. ზურგზე ერთი მაკე ცხვარი მოეგდო და ხვნეშით მოდიოდა. ზარმაცი კაცი შეეგება მგელს, მისი მოყვანილი ცხვარი ფარეხში შეაგდო და უთხრა:

• მადლობელი ვარ კარგი ძღვენისათვის, მაგრამ ხელცარიელი არც მე დაგხვედრივარ, შედი შინ და ბუხრის პირას ნახავო.

შევიდა მგელი, ნახა წამოწოლილი მელა და მაშინვე ყელი გამოღადრა..

ახლა დათვი იყო მოსასვლელი. ცოტა ხნის შემდეგდათნიაც მობაჯბაჯდა. ზურგზე ძროხა წამოეკიდა და ბურტყუნ-ბურტყუნით მოაბიჯებდა. შეეგება ზარმაცი. ჩამოართვა ძროხა და უთხრა:

• შედი შინ, ბუხრის პირას შენთვის გემრიელი საკბილო მყავს მომზადებული, ერთი შენებურად, მადიანად შეახრამუნე და მეც მალე შემოვალო.

შევიდა დათვი, ეცა ცეცხლს მიფიცხებულ მგელს და ერთ წამში სული გააფრთხობინა. მერე ასო-ასო დაგლიჯა, შემოაძრო ტყავი და უკანასკნელ ჩიჩქამდე გამოხიწა.

ზარმაცმა ძროხა ბოსელში შეაგდო და თვითონ დათვთან შევიდა. გამაძღარი დათვი ცეცხლს მიფიცხებოდა და სისხლიან ტუჩებს ილოკავდა. კაცმა შეხედა დათვის მსუქან ზურგს და გაიფიქრა, ეს რომ აქედან ცოცხალი გავუშვა და ამის ყაურმა არ ვჭამო, რაღა ბიჭობა იქნებაო, დაუჯდა დათვს გვერდით და მოთაფლული ხმით უთხრა:

• ჩემო მეგობარო ბიძიავ, ეს მგელი კი შეგაჭამე მაგრამ არ კმარა, კაი სადილს კაი პირის ჩასატფკბარუნებელიც უნდა, მოდი წავიდეთ აქვე ტყეში ერთი თაფლიანი ხე მეგულება, გამოხეჩე და ისიც შენი იყოსო.

თაფლის ხსენებაზე დათვს პირწყალი მოადგა და კაცს ძუნძულით გაჰყვა. კაცმა იცოდა, რომ იმ ტყეში ერთი ხვადი ლომი ბუდობდა და უნდოდა დათვი მისთვის მოეკვლევინებინა. მართლაცშევიდნენ თუ არა ტყეში, იკრა ლომმა დათვის სუნი და ტევრიდან კბილალესილი გამოვარდა. კაცი ხეზე შეხტა, ლომი დათვს ეცა და თვალის დახამხამების უმალ მოახრჩო.

ლომი რომ წავიდა, კაციც ჩამოვიდა ხიდან, მოსჭრა თავი მკვდარ დათვს, გამოშიგნა და შინ წამოიღო. შინ რომ მიიტანა, ტყავიც გახადა, ერთი ფეშხო მეზობლებში პურზე გაყიდა, მეორე ფეშხო საზამთროდ ჩააბასტურმა, ტყავისა კი თბილი ქურქი შეიკერა.

ასე და ამგვარად, ღარიბი-ღატაკი კაცი ცხოვრებას მოეკიდა: სარჩოც იშოვა, სათბილობელიც და საყოლი მსხვილფეხ-წვრილფეხიც. რაკი ფუძე დაიდო, სიზარმაცეც დასძლია, საქმეზე გავიდა და ერთ-ორ წელიწადში მდიდარ მეზობლებს გაუტოლდა.

ჭირი–იქა, ლხინი–აქა,
ქატო—იქა, ფქვილი — აქა